Vooruit kijken is de nieuwe attitude van de VGME

Op een afvalberg van jarenlange ellende groeit dan eindelijk iets supermoois. De aftrap van de pilot om de eigenaren van het Groninger erfgoed, in samenwerking met een restauratie-architect, hun door bevingen aangetaste panden zelf te laten beslissen over herstel, versterking en verduurzaming is een fantastisch resultaat.

De staatssecretarissen Vijlbrief en Uslu waren ervoor naar Stedum uitgerukt en gedeputeerde Susan Top ook, maar die zei dat ze sowieso aanwezig zou zijn geweest gezien haar verleden bij het Groninger Gasberaad. Ze wilde dit hoogtepunt niet missen.

‘Pilot van cruciaal belang voor vervolg’

Want de Vereniging Groninger Monument Eigenaren (VGME) heeft vijf à zes jaren keihard gewerkt, geknokt en geïncasseerd. En vanaf nu is er een stip aan de horizon. Vooruitkijken is de nieuwe attitude.
Maar wel kritisch vooruitkijken. Of zoals VGME-voorzitter Derk Kremer zei: ,,De pilot is van cruciaal belang voor het vervolg.’’ Hij somde de complimenten en de steun van de provincie en een serie ministeries voor de nieuwe aanpak op. ,,Maar de grootste uitdaging op dit moment is de pilot tot een succes maken. We blijven daarom waakzaam.’’

Energieprijs een grote bedreiging

VGME heeft een inmiddels een heel bestuurlijk systeem overtuigd van de aanpak om de eigenaar van een erfgoed-pand ‘op de bok te zetten’, zoals Kremer het noemt. Maar er blijven bedreigingen. De grootste is de hoge energieprijs. Kremer: ,,Die komt extra hard aan bij de eigenaar die zijn pand wil verduurzamen. Die prijs is een regelrechte bedreiging voor erfgoed. In combinatie met de sloop/nieuwbouwregeling voor het versterken kan dit desastreus uitpakken’’

De aftrap werd aan elkaar gepraat door Monique Krauwer, lid van de Raad van Advies van VGME. Ze stelde aan de staatssecretarissen en gedeputeerde steeds één vraag die ze mochten beantwoorden.

De eerste vraag was: Wat brengt u hier?

Staatssecretaris Gunay Uslu antwoordde als eerste: ,,Erfgoed is belangrijk. Ik kom hier daarom met alle liefde. Het landschap is hier indrukwekkend. Al die bouwstijlen, kerken en dorpen. Het moet behouden blijven. Daarom ben ik hier.’’

Versnippering van regelingen

Staatssecretaris Hans Vijlbrief: ,,Kijk om je heen (wijzend op de zonovergoten tuin van de pastorie in Stedum). Als je de keus hebt tussen een flatgebouw in Den Haag en deze tuin… Ik heb me hier bezig gehouden met vooral de versnippering van de regelingen. Het was best lastig om deze pilot op te tuigen.’’
Gedeputeerde Susan Top: ,,Ik heb heel veel bewondering voor de Vereniging Groninger Monument Eigenaren. Het eindeloze geduld van die mensen. Nu is elk stapje in dit traject van tevoren uitgewerkt. Ik hoop dat het werkt.’

‘Ze bouwen iets op met hun huis’

,,De eigenaren hebben passie voor hun pand’’, zo vervolgde ze. ,,Ze bouwen iets op met hun huis, ze weten dus wat er moet gebeuren. Daarom krijgen ze ook heel terecht greep op het proces. Ze liepen eerder vast en dat gunnen we ze niet. Bestuurders worden nu naar voren gehaald, maar jullie (wijzend naar de pandeigenaren in de pastorietuin) hebben het gedaan.’’
Susan Top ging verder met: ,,We laten jullie niet alleen, we zitten er bovenop. Mooi dat we nu monumenten helpen, maar het gaat straks ook om al die andere panden, zoals die van mkb-bedrijven of gewone huizen.’’

Niet demissionair voor Groningen

Hans Vijlbrief ziet de exercitie van VGME als een blauwdruk voor een totale aanpak. ,,De bewoners komen steeds meer centraal te staan en de instanties op afstand. Dat is de huidige praktijk en daar heb ik wat mee. Waarden als integraal, tsja, het zal allemaal wel…’’
De staatssecretaris ziet de demissionaire status van het kabinet niet als een struikelblok. ,,We zijn niet demissionair voor Groningen en ik al helemaal niet’’, klonk het onomwonden. ,,De Kamer kan zeggen dat ik moet stoppen, maar dan wens ik ze veel succes. In Groningen gaat alles gewoon door.’’

‘Voorbijganger in historie van pand’

En dus was even later de start van de pilot bij de pastorie in Stedum een feit. Een bouwbord werd onthuld en drie andere deelnemers aan de pilot (uit Kantens, Westerwijtwerd en Noordbroek) kregen ook een bouwbord. Een bijzonder moment, vond de pilotdeelnemer uit Kantens: ,,Want in feite zijn we niet meer dan een voorbijganger in de historie van een pand.’’