Directeur Erfgoed: Eigenaar geeft de beste zorg 

Christianne MattijssenDe zorg voor een monument is juist in goede handen bij de eigenaar. Die stellige overtuiging heeft Christianne Mattijssen. ,,Die eigenaar heeft liefde voor zijn of haar pand’’, zegt ze. ,,Eigenlijk is zo’n pand van ons allemaal want we genieten er met z’n allen van. Maar slechts één persoon kan er goed voor zorgen en dat is de eigenaar.’’

Het is in dit geval eigenlijk als de rekensom die beweert dat één plus één als uitkomst drie heeft. Met deze rekensom wordt getracht de toegevoegde waarde van een proces uit te drukken. En eigenlijk gaat die som ook op voor de aanwezigheid van Christianne Mattijssen, directeur Erfgoed en Kunsten van het ministerie van OCW, in de stuurgroep van de Vereniging Groninger Monument Eigenaren (VGME).

‘Zorgen dat zaken bij elkaar komen’

Die stuurgroep begeleidt de proef waarin monument-eigenaren, bijgestaan door een restauratie- architect, zelf bepalen hoe de versterking, het herstel, de verduurzaming en de eventuele restauratie plus achterstallig onderhoud moet worden aangepakt. Mattijssen is daarin de schakel naar ‘het Haagse’ en naar de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed; de prof met banden naar politiek en bestuur.

In de stuurgroep zijn via Mattijssen ministeries (OCW, EZK en BZK, ofwel Onderwijs Cultuur en Wetenschap, Economische Zaken en Klimaat en Binnenlandse Zaken) vertegenwoordigd. Provincie, gemeenten en VGME leveren de andere bestuursleden. Mattijssen: ,,Mijn rol in de groep is ervoor te zorgen dat zaken bij elkaar komen. Dat de eigenaren niet langs allerlei loketjes hoeven, maar gewoon op één plek terecht kunnen.’’

Eén keer de steiger tegen het huis

Maar er spelen diepere motieven mee. Verantwoordelijkheidsgevoel bijvoorbeeld. ,,Nadat de bevingsschade zichtbaar werd bij allerlei monumenten, heeft het vorig kabinet 15 miljoen euro beschikbaar gesteld voor subsidieregelingen voor eigenaren, waarmee ondersteund wordt dat rijksmonumenten teruggebracht worden in hun oude glorie’’, vertelt ze. Deze pilot is de volgende stap daarin. ,,Het is een mooie pilot geworden: efficiënt, alles bij elkaar, niet langs allerlei luikjes en één maal de steiger tegen het huis.’’

Zo’n aanpak is ook hard nodig, vindt de directeur Erfgoed en Kunsten. Ze ziet het als een nieuwe vorm van overheid. ,,Kijk wat er met de Toeslagen is gebeurd, het heeft ons doen beseffen dat het totaal anders moet. Niet langer van het kastje naar de muur, maar mensen zelf de regie geven. Zo zou het moeten. Dit is natuurlijk een heel anders proces dan de Toeslagen, maar we zetten wel een grote stap en duwen de mensen niet in een systeem van een beetje herstel, een beetje versterking, een beetje restauratie.’’

Thuis voelen in omgeving met monumenten

Als dit project slaagt mogen we trots zijn, is de stellige overtuiging van Mattijssen. Rijksmonumenten en karakteristieke panden zijn belangrijk voor iedereen. Er is wel onderscheid tussen die twee categorieën, benadrukt ze. ,,Je moet nu eenmaal grenzen trekken, want anders zet je de sluis open’’, doelend op de subsidies voor rijksmonumenten. 

Mattijssen ijvert niettemin voor monumenten en karakteristieke panden. ,,Karakteristieke panden en monumenten geven een gevoel en zijn daarom van groot belang’’, klinkt het. ,,Je voelt je thuis in een omgeving met dit soort gebouwen. Bepaalde dingen herken je, ze zijn vertrouwd, het voelt als je buurt. Het is heel anders dan die anonieme flatgebouwen die je in Oost-Duitsland zag. Dat ziet er allemaal hetzelfde uit en dat heeft een vervelend effect: het wordt nooit jouw plek.’’

Eenstemmigheid over plan van aanpak

Een voorname taak van de directie Erfgoed en Kunsten, zorg voor rijksmonumenten, sluit goed aan bij de doelstellingen van VGME. Daarnaast zorgt de directie ervoor dat de VGME voet aan de grond heeft in het ‘Haagse’, zowel bij politiek, de bestuurders als het ambtenarenapparaat. Mattijssen en haar directie vormen de schakel in de communicatie tussen de pilot in Groningen en de beslissers plus deskundigen in Den Haag.

Christianne Mattijssen: ,,We sturen op het succes van de pilot. Waar moeten afspraken worden gemaakt? Wat kan werken? Er is eenstemmigheid over het plan van aanpak. We hebben toegang tot veel experts die in  te zetten zijn en we benutten onze politieke ingangen.’’ 

stedum

Vraag: Jullie vertegenwoordigen diverse ministeries (OCW, EZK en BZK) in de stuurgroep. Hoe moeten we dat zien?

Mattijssen: ,, De ministeries hebben elk hun eigen verantwoordelijkheid richting het aardbevingsgebied, maar vanuit het Rijk ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Omdat deze pilot ten eerste erfgoed betreft, heeft OCW plaatsgevonden in de stuurgroep. Wij zorgen voor een goede afstemming met EZK en BZK.’’ 

Vraag: Iedereen wil de eigenaar van het pand op de bok in deze proef. Zijn er ook bedreigingen voor dit principe?

Mattijssen: ,,We moeten het zo organiseren dat de eigenaar de ruimte heeft om zelf beslissingen te nemen. Het gaat om vertrouwen in elkaar en om ruimte geven, ook in middelen. We moeten niet alles tot na de komma willen volgen. Dus moeten we ons ook niet tot in de puntjes afvragen welk deel van het geld voor herstel of versterking is geweest. We investeren in onderling vertrouwen. We moeten hiervoor wel de ruimte krijgen, en dat moet ook politiek afgestemd worden.’’ 

Vraag: Het project telt een paar spannende facetten. Vooral de nieuwe rol van NCG, die dienend wordt in plaats van leidend.

Mattijssen: ,,Het project vergt een andere opstelling van NCG. Maar iedereen wil dat de situatie beter wordt dan die was. En er zijn altijd spannende facetten. Daarom is het ook een pilot.’’ 

 

Reacties

Alleen leden en donateurs kunnen opmerkingen plaatsen.

Wel eerst even inloggen om opmerkingen te plaatsen of te zien

By accepting you will be accessing a service provided by a third-party external to https://groningermonument.nl/

 
 Let op:
als je bent ingelogd verschijnt er een menu met meer mogelijkheden voor leden en donateurs. Inloggen kan rechtsboven.