Een bijzonder welkom is er voor de gedeputeerde, mevrouw Gräper. Bovendien willen wij haar hartelijk bedanken voor de gastvrijheid en voor de positieve woorden die zij zonet heeft gesproken. Voor de leden is het goed te horen hoe bestuurders tegen het oplossen van de problematiek aankijken. En, zoals wij steeds weer uitdragen, we zullen gezamenlijk tot goede oplossingen moeten komen. Dat is de enige manier om de juiste weg te vinden in dit bureaucratische moeras.
Verder een bijzonder welkom voor Francis van der Kamp en Hiltje Zwarberg, beiden lid van de vereniging. Francis en Hiltje vertellen vanavond over hun ervaringen waarin vasthoudendheid en doorzettingsvermogen een belangrijke rol hebben gespeeld.
Het vinden van de juiste weg is voor het bestuur een hele uitdaging: er zijn veel stakeholders in dit dossier waarvan niet altijd duidelijk is wie er beslist over welk onderdeel. In dat kader zijn we blij dat we sinds kort een Raad van Advies hebben. In één van onze nieuwsbrieven heeft u hierover kunnen lezen. Het is een belangrijk adviesorgaan voor het bestuur. Zo vergroten en versterken wij daarmee ons gezamenlijke netwerk.
De afgelopen tijd blijkt dat de gemeenten een steeds grotere rol krijgen in dit dossier. Als erfgoed eigenaren hebben wij hierover gemengde gevoelens. Het ontbreekt de gemiddelde gemeente aan kennis over het erfgoed, de toewijzing van statussen verloopt niet altijd integer en daar komt nog bij, veel energie gaat de komende jaren naar de herindeling. Wij stellen ons dan ook op het standpunt dat de Provincie hierin een grotere verantwoordelijkheid moet nemen en pleiten er dan ook voor dat zij zich de rol van regisseur in dit dossier toe-eigent. Het unieke karakter van de provincie staat op het spel. De provincie moet strakker toezien op de toewijzing van statussen en wellicht gebruik maken van het instrument “provinciaal monument”.
Ondanks dat er een algeheel sloopverbod is in de provincie, zijn de karakteristieke en beeldbepalende panden nog steeds vogelvrij. Wij pleiten dan ook voor een bijzondere bescherming van dit deel van het erfgoed. Wij willen geen openluchtmuseum van de provincie maken, maar vinden wel dat het argument “versterken is te duur” niet zonder meer gehanteerd mag worden voor dit deel van het erfgoed.
Er gebeurt veel in dit dossier, maar ook weer niet. Het is maar van welke kant je het bekijkt. Een gemiddelde eigenaar beziet het uiteraard van zijn of haar kant en dan is de conclusie: er gebeurt niet veel. Wat vooral steekt is dat het aantal instanties groeiende is, en de oplossingen verder weg lijken dan ooit. Een verdienmodel voor velen, maar waar een gedupeerde eigenaar amper beter van wordt. Het ontbreekt aan leiderschap in dit dossier: iemand die de verspilling in dit dossier een halt toeroept. Maar ook iemand die zich realiseert dat een zuivere procesmatige aanpak een gepasseerd station is. Verwachtingen, emoties en frustraties spelen een belangrijke rol en dit kun je niet negeren. Naar onze mening zijn er maar twee personen die deze rol kunnen pakken: Minister Eric Wiebes of de commissaris van de Koning, René Paas. De trieste conclusie is dat geen van beiden dit willen of kunnen.
Wij hebben geconstateerd dat er veel pijn zit in de afhandeling van de schades. Het gaat om zowel “oude schades” als nieuwe schades die bij het TCMG zijn gemeld. Onlangs heeft het bestuur een kennismakingsgesprek gehad met de voorzitter en secretaris van het TCMG. Op ons voorstel om een versnelling aan te brengen in de afhandeling door het inschakelen van deskundigheid van Monumentenwacht en Libau bij het inspecteren en beoordelen van schades aan erfgoed werd positief gereageerd. Afgesproken is dat wij met een voorstel komen om dit mogelijk te maken. Onderdeel hiervan is een aantal pilots. Bij dezen dan ook de oproep aan de leden voor het meedoen aan een pilot. Het gaat dan om recente schademeldingen.
Een andere belangrijke stap is het afgelopen jaar gezet door de provincie en het ministerie van OCW. Het betreft een subsidie regeling voor het doen van groot onderhoud en een kleinere regeling voor het regulier onderhoud. Regelingen waar wij als vereniging bijzonder blij mee zijn. Deze regelingen hebben zonder meer bijgedragen aan het doorbreken van de afwachtende houding bij een hoop eigenaren. Helaas is deze regeling alleen nog maar voor rijksmonumenten. Wij stellen ons op het standpunt dat deze regelingen moet gaan gelden voor al het erfgoed: een goed onderhouden pand is de basis voor behoud in het algemeen en in het bijzonder voor dit gebied. Goed nieuws is dat deze regelingen ook dit jaar worden gecontinueerd.
Op onze bijeenkomst van november in de Kabzeël kerk in Appingedam hebben we kunnen constateren dat een erfgoed eigenaar terughoudend is als het gaat om versterken. Dit verbaast ons niet: de liefde voor het pand is groot. Je kiest bewust voor een dergelijk pand en daar ben je trots en zuinig op. Algehele erkenning dat het herstellen en/of versterken maatwerk is is een voorwaarde: de complexiteit van de constructie en regelgeving vereist deskundigheid en een eigenaar kent zijn pand als geen ander. Een eigenaar is goed in staat om zelf te bepalen wat goed is voor zijn eigendom, zijn veiligheid en zijn welzijn. Zeker wanneer hij of zij ondersteund wordt met de juiste deskundigheid waar de eigenaar vertrouwen in heeft. Bevingsinstanties kunnen hierin slechts een faciliterende rol hebben en zeker geen bepalende.
Genoemde stappen kunnen een kleine doorbraak betekenen naar wat wij uiteindelijk willen: een integrale aanpak mogelijk maken voor elke eigenaar. Het gaat in dat geval om schadeherstel, versterken, onderhoud/restauratie en/of verduurzaming. Een keuze die bij de eigenaar ligt en waarvan het opstellen van een dergelijk plan financieel mogelijk gemaakt moet worden voor elke eigenaar. En in het verlengde hiervan het oprichten van een Erfgoedfonds. Helaas kunnen we nu niet te uitgebreid ingaan op beide doelstellingen. Misschien een onderwerp om een rondje mee te doen onder de leden?
Tot slot: wij roepen eigenaren op om krachtiger het heft in eigen hand te nemen als het gaat om het versterken te combineren met schadeherstel en onderhoud. Niet de bevingsinstanties bepalen wat er gebeurt, maar dat bent ú als eigenaar. Ook wat betreft of er wel of geen onderzoek naar de sterkte van uw pand gedaan moet worden. “Versterken op bestelling” is de zoveelste slogan van één van de bevingsinstanties, maar weer één zonder inhoud. Kom op voor uw rechten en laat het ons weten als er sprake is van intimidatie van de kant van de bevingsinstanties. Wij steunen u van harte!
En maakt u zich zorgen over het behoud van uw beeldbepalend of karakteristiek pand? Start dan een procedure om de status van gemeente- of rijksmonument te krijgen.
Aansluitend op deze toespraak beginnen wij met de formele vergadering en daarna een korte pauze. Om half negen stipt starten we met de eerste presentatie van Hiltje Zwarberg. Zijn pand is jaren geleden onbewoonbaar verklaard. Daarna een lange juridische strijd gevoerd met uiteindelijk een positief resultaat.
De tweede presentatie van vanavond is van Francis van der Kamp. Zij heeft meegedaan aan het project “Heft in eigen hand”. Een vanzelfsprekendheid die niet zo vanzelfsprekend is. Bovendien is zij tot resultaat gekomen niet dankzij de bevingsinstanties maar ondanks de bevingsinstanties. Voor beide geldt echter dat de strijd nog niet is gestreden. De presentaties passen in ons streven naar een integrale aanpak waar de eigenaar centraal staat.