In zijn openingswoord wees de voorzitter van de vereniging er op dat er wel degelijk lichtpunten zijn in dit taaie en bureaucratische aardbevingsdossier. Het is belangrijk om je als vereniging hier op te richten bij het vinden van oplossingen die voor gedupeerde erfgoedeigenaren van belang zijn. Inmiddels wordt de vereniging erkend en heeft gemakkelijk toegang tot de belangrijke stakeholders in dit dossier. Maar het bestuur realiseert zich ook dat er nog een lange weg te gaan is: gesprekken, lobbyen, voorlichting en ga zo maar door. Ook heeft de voorzitter een oproep gedaan voor nieuwe bestuursleden en vrijwilligers die het bestuur ondersteunen bij hun werkzaamheden. Inmiddels zijn er vier nieuwe kandidaten voor een bestuursfunctie.
De voorzitter gaf aan dat de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen niet uitgenodigd is voor vanavond. De reden is dat het bestuur eerst een gesprek met het
TCMG wil om na te gaan in hoeverre onze visie ook past binnen de oplossingen die het TCMG voor ogen heeft. Het bestuur heeft een tweetal pogingen gedaan om in gesprek te komen. Maar tot nu toe is dat afgehouden door het TCMG. Inmiddels wordt via bestuurlijke weg de druk opgevoerd om met de vereniging in gesprek te gaan.
De informatieavond was voor leden en, bij hoge uitzondering, niet-leden. Dit laatste in het kader van een wervingsactie die financieel gesteund wordt door de provincie. In de toekomst zullen deze bijeenkomsten in principe alleen toegankelijk zijn voor leden en donateurs.
Deze avond werd verzorgd door sprekers van de Nationaal Coordinator Groningen, het Erfgoedloket en TNO.
Uit de presentatie van Georgine Somers van het NCG bleek dat het hele versterkingsgebeuren in feite muurvast zit. De NCG is inmiddels goed voorbereid en kan in principe zo van start gaan. Maar vanuit Den Haag is de rem er op gezet. Het antwoord op de vraag van het NCG wie van de erfgoedeigenaren zou willen versterken, heeft het bestuur aangenaam verrast. Wel bleek er ook onduidelijkheid te zijn over het doel van de versterking. Er waren eigenaren die dachten dat ze verplicht zijn om in de versterking mee te gaan. Dit omdat ze een instandhoudingsverplichting hebben voor hun monument. Dit laatste heeft echter niets met de versterkingsopgaaf te maken. Versterken wordt gedaan om binnen acht minuten (?) uit je woning te kunnen vluchten en niet om het pand te behouden. Tijdens de bijeenkomst werd nogmaals bevestigd dat de eigenaar in feite beslist óf hij wil versterken en zo ja, in hoeverre. Niemand kan verplicht worden. Hiermee wordt voldaan aan één van de speerpunten van de vereniging. Wel zitten er veel haken en ogen aan: in hoeverre is het recht op versterking overdraagbaar naar een nieuwe eigenaar? En hoe zit het met de rechtsbeschermning van de eigenaar als deze beslist niet te versterken. Deze en andere vragen zijn voor het bestuur de komende tijd belangrijke aandachtspunten.
Eefje van Duin van het Erfgoedloket heeft een presentatie gehouden over de verschillen in erfgoed en hun status qua bescherming en subsidies. Een goed overzicht. Er werd meerdere voorbeelden gegeven van de diverse erfgoedpanden wat betreft status. Hieruit bleek dat de verschillende gemeenten, zij beslissen immers over een status, verschillende criteria hanteren. Voor de identiteit en het behoud van het unieke karakter van Groningen is deze ontwikkeling zorgelijk. De vereniging heeft zich begin dit jaar al over uitgesproken richting provincie en het ministerie van OCW. In dit "rampgebied" kun je niet alles overlaten aan het locale gezag: de gemeenten. Bovendien bleek het weer eens dat met name de karakteristieke en beeldbepalende panden er bekaaid af komen. Deze panden zijn nog steeds vogelvrij als het gaat om sloop. Dit laatste wordt lastig gemaakt omdat er een vergunning voor aangevraagd moet worden. Maar dat is alle bescherming die er is. Verder zijn er vrijwel geen subsidiemogelijkheden om het onderhoud te stimuleren. Dit laastste is bij monumenten wel het geval. Beide onderwerpen zijn speerpunten in het beleid van de vereniging.
Als laatste spreker was Joram Nauta van het TNO uitgenodigd. Hij vertelde over het Monumenten Diagnose en Conserverings Systeem (kortweg MDCS genoemd) dat is ontwikkeld in samenwerken met de TU Delft, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het TNO en voornamelijk bedoeld om de eigenaren van het erfgoed te ondersteunen bij het behoud van eigendom. Hiervoor is veel kennis nodig over historische materialen, aantastingsmechanismen en conserveringsmethoden en -materialen. Kennis van ‘harde’ aspecten, in relatie tot de culturele waarden die een monument een monument maken. Behoud en vergroten van die kennis zijn nodig om ons erfgoed ook in de toekomst in stand te houden. Met name in het door aardbevingen geteisterde gebied. Om dat efficienter en beter te doen hebben eerdergenoemde instanties hun kennis op het gebied van instandhouding van gebouwd erfgoed gebundeld in een programmatische samenwerking. Dat heeft geleid tot het MCDS. Een hulpmiddel om de eigenaren te ondersteunen bij het in kaart brengen van de schades, de oorzaken op te sporen en advies te krijgen over reparaties. Het is een gestructureerde manier om schades te rapporteren. Gezamenlijk gebruik van dit hulpmiddel maakt de positie van erfgoed eigenaren sterker richting aansprakelijke partijen. Wellicht dat er nog wat aanpassingen nodig zijn voor de specifieke problematiek in dit gebied. Verder zal niet iedere eigenaar in staat zijn dit zelf te doen, maar in dat geval zal hij of zij ondersteund moeten worden door een erfgoeddeskundige die dit namens hem doet. Meer informatie op Monumentenkennis. Besloten is om binnenkort een workshop te organiseren.
Al met al is het een nuttige avond geweest waarin de deelnemers veel informatie over zich heen kregen. Maar ook is gebleken dat er nog (te) veel onduideijk is, niet of slecht geregeld is. Maar vooral ook veel frustraties en onbegrip over de gang van zaken. Dit laatste is een duidelijk signaal voor het bestuur van de vereniging om zich sterk te maken voor goede oplossingen en minder bureaucratie. Rechtvaardige en toereikende oplossingen met ruimte voor een deskundige aanpak van het erfgoed.
Het is weer eens duidelijk geworden dat je als eenling niets doet. Daarom is de vereniging belangrijk om alle krachten te bundelen en op deze manier een sterke onderhandelingspositie te hebben. Monumenten zijn op zich redelijk beschermd en kennen vele subsidiemogelijkheden. Dit is voor beeldbepalende- en karakteristieke panden nog niet het geval: zij zijn nog steeds vogelvrij! Dit moet veranderen en ook daar maakt de vereniging zich sterk voor.
Resumerend zijn er de volgende actiepunten/aandachtspunten voor het bestuur:
- al het gebouwde erfgoed in het bedreigde gebied moet een beschermde status krijgen
- ook voor karakteristieke en beeldbepalende panden moeten regelingen komen om het onderhoud te stimuleren. Per slot van rekening is goed onderhoud belangrijk om het gebouwde erfgoed in zijn kracht te zetten. Dit geldt ook voor beeldbepalende en karakteristieke panden
- strakkere regie door de provinciale overheid/rijksoverheid als het gaat om het behouden en beschermen van de unieke en authentieke identiteit van Groningen: dit kun je niet aan het lokale bestuur alleen overlaten
- overdraagbaarheid van het 'recht' op versterken naar een nieuwe eigenaar
- rechtsbescherming van een gedupeerde eigenaar bij het niet versterken: de aansprakelijke partijen blijven verantwoordelijk voor (letsel)schade
- duidelijkheid krijgen over/vlot trekken van versterkingsprogramma voor het erfgoed en daarbij de benodigde deskundigheid mobiliseren
- workshop organiseren voor de leden over het Monumenten Diagnose en Conserveringssysteem (MDCS)
- hoe staat het met het versterken en de deskundigheid: TCMG binnenkort uitnodigen voor een presentatie
- begeleiden/aansturen benodigde 'aardbevings' aanpassingen in het MDCS systeem
- oproepen vrijwilligers die bestuur willen en kunnen ondersteunen bij hun (vrijwillige) werkzaamheden